Có một “nỗi khổ” chung của người chơi guitar tại Việt Nam đó là thời tiết mưa ẩm. Không kể bạn ở miền Bắc với những đợt nồm ẩm kéo dài, hay miền Nam với những ngày mưa bất chợt, độ ẩm luôn là “kẻ thù” vô cùng khó chịu của bất kỳ cây đàn nào. Nó có thể khiến cần đàn ẩm mốc, dây nhanh gỉ, cần đàn cong vênh, thậm chí là ảnh hưởng đến các phần điện bên trong,… nói chung là đủ mọi phiền toái cho cả acoustic và electric guitar.

Vậy nên, nếu muốn cây đàn của mình bền bỉ, ổn định và luôn sẵn sàng để sử dụng, việc chăm sóc guitar trong những ngày thời tiết mưa ẩm là điều không thể bỏ qua. Bài viết này của Tone Lab sẽ giúp bạn nắm được một số mẹo đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ “người bạn đồng hành” của mình trước sự khắc nghiệt của khí hậu.

Tại sao guitar lại nhạy cảm với thời tiết & độ ẩm

Đa số guitar hiện nay được làm từ gỗ và điều đầu tiên bạn cần hiểu: gỗ là vật liệu sống. Dù đã qua xử lý, gỗ vẫn có xu hướng “thở” và phản ứng với môi trường. Khi độ ẩm tăng cao, gỗ hút nước, nở ra; khi độ ẩm thấp, gỗ khô lại và co rút. Những tác động này khiến khi không được bảo quản đúng cách, đặc biệt nếu gặp điều kiện thời tiết thay đổi phức tạp, guitar dễ bị ảnh hưởng theo nhiều cách khác nhau.

• Khi độ ẩm cao: Cần đàn có thể cong lên, khiến dây đàn xa phím (tức action cao) khiến việc chơi đàn trở nên khó khăn. Đối với đàn acoustic, phần mặt đàn thậm chí có thể phồng lên, làm biến dạng âm thanh. Không chỉ vậy, độ ẩm cao còn khiến mồ hôi, bụi bẩn tích tụ trên đàn hình thành những vết mốc - đặc biệt là trên mặt phím đàn.

  Bên cạnh đó, độ ẩm cao còn khiến các bộ phận kim loại (bridge, tuner, hardware nói chung,...) và dây đàn dễ bị gỉ sét do tiếp xúc với hơi ẩm lâu ngày. Về lâu về dài, một số chi tiết bên trong đàn có thể hỏng hóc mà người chơi không thể nhận biết - đặc biệt với guitar điện.
  

• Khi độ ẩm thấp: Gỗ co lại, dễ gây nứt mặt đàn, hoặc xuất hiện hiện tượng phím cấn (fret sprout). Ngoài ra nếu thường xuyên bị đặt trong môi trường khô nóng hoặc tiếp xúc với ánh nắng quá nhiều, mặt phím cũng dễ gặp hiện tượng khô ráp, làm giảm chất lượng gỗ và ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác chơi.

Nói cách khác, độ ẩm là “kẻ thù số một” của guitar - dù thừa hay thiếu ẩm đều có nguy cơ gây hại cho tổng thể cây đàn. Đặc biệt ở Việt Nam, nơi độ ẩm không khí quanh năm hiếm khi ổn định, nhiều khi nắng mưa thất thường khiến nhiều cây guitar gặp đủ vấn đề lớn nhỏ.

Độ ẩm lý tưởng & Cách theo dõi độ ẩm

Điều đầu tiên bạn cần nắm rõ là độ ẩm lý tưởng để bảo quản guitar. Khoảng 40 - 55% độ ẩm tương đối (relative humidity - RH) là mức an toàn để cho guitar và nhiều loại nhạc cụ xoay quanh. Vậy nên độ ẩm quá thấp (<40%) hay quá cao (>55%) sẽ dẫn đến những tác hại như Tone Lab đã nêu ở trên. Để theo dõi chính xác nhất, bạn có thể cân nhắc đầu tư 1 chiếc máy đo độ ẩm (hygrometer) để theo dõi độ ẩm trong phòng hoặc trong hộp đựng đàn.

Cách bảo quản & chăm sóc guitar ngày mưa ẩm

1. Bảo quản Guitar đúng cách

• Để đàn trong bao khi không sử dụng, đặc biệt hiệu quả nếu sử dụng hard case. Bao đàn đóng vai trò như một tấm rào chắn giúp cách ly cây đàn với không khí ẩm bên ngoài. Trong những mùa mưa nắng thất thường, bạn nên chuẩn bị 1 chiếc áo mưa cho guitar và mang theo trong cốp xe, tránh những cơn mưa đột ngột có thể khiến đàn dính nước mưa - điều này rất nguy hiểm.
• Tránh để đàn ngoài ở những nơi ẩm ướt, đặc biệt như sát tường hoặc dưới sàn nhà, vì đó là nơi độ ẩm tích tụ nhiều nhất.

• Dùng gói hút ẩm hoặc ống hút ẩm chuyên dụng (dampit, humidipak) để bỏ vào hộp đàn. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả để giữ độ ẩm ở mức ổn định. Bạn có thể sử dụng gói hút ẩm (Dehumidifier) vào những ngày trời ẩm, hoặc gói cấp ẩm (Humidifier) nếu ở môi trường quá khô. Để tối ưu nhất, bạn cũng có thể tìm mua những hệ thống kiểm soát độ ẩm 2 chiều dành cho guitar (ví dụ như D’Addrio Humidipak hoặc Boveda Humidity Packs) - những sản phẩm này sẽ tự động hấp thụ hoặc giải phóng hơi nước để duy trì độ ẩm lý tưởng cho nhạc cụ.

2. Kiểm soát môi trường với máy hút ẩm

• Nếu có điều kiện, bạn nên sắm một chiếc máy hút ẩm cho phòng tập hoặc phòng nơi để nhạc cụ. Đây là khoản đầu tư rất xứng đáng nếu bạn sở hữu nhiều nhạc cụ giá trị hoặc vận hành studio, với một chiếc máy hút ẩm tốt thì bạn có thể tự tin “chiến” luôn cả mùa nồm ẩm của miền Bắc.
• Tránh để quạt thổi trực tiếp hoặc phơi đàn gần nguồn nhiệt, hạn chế để đàn phải chịu sự thay đổi nhiệt độ đột ngột vì điều này có thể vô tình khiến cây đàn “tự tạo ra” môi trường ẩm xung quanh nó (tương tự cơ chế hình thành hiện tượng nồm ở sàn nhà)

3. Vệ sinh và kiểm tra setup đàn 

• Sau mỗi lần chơi, hãy lau sạch dây đàn bằng khăn cotton mềm hoặc dụng cụ vệ sinh dây chuyên dụng để loại bỏ mồ hôi và hơi ẩm. Lau qua body, cần đàn và phần hardware để tránh hơi nước tích tụ.
• Nếu sau giai đoạn mưa ẩm dẫn đến action đàn thay đổi, dây cao hoặc thấp bất thường, gây tình trạng dây cao khó bấm, hoặc dây chạm phím gây buzz, hãy đem đàn đi setup lại. Nếu bạn chưa có kinh nghiệm, hãy mang đàn đến tiệm để được vệ sinh, căn chỉnh đúng cách.

Kết luận

Thời tiết mưa ẩm là điều không thể tránh khỏi ở Việt Nam, nhưng với một chút chú ý và thói quen chăm sóc hằng ngày, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ cây đàn của mình khỏi những tác động xấu của thời tiết mưa ẩm. Một cây đàn được chăm sóc tốt giúp nó bền bỉ hơn, luôn mang lại cảm giác chơi thoải mái và vận hành ổn định - điều mà bất kỳ guitarist nào cũng mong muốn.Tại Tone Lab, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy mọi phụ kiện cần thiết để chăm sóc đàn - từ hard case, bao đàn, dây coated cho đến dầu lau cần. Ngoài ra chúng tôi còn có dịch vụ vệ sinh và căn chỉnh chuyên nghiệp, giúp cây đàn của bạn có thể “phục hồi” sau những mùa mưa ẩm khắc nghiệt.